Imachus kan folkloré
1846pi, William John Thoms qelqas kachara suk cartata revista britanicata Athenaeum. Simi “folklore” chaypi rikuris, utqallata reqsichikora. Cha simian, rimaq kayku tukuy imas suk llaqta yachasqanmanta, atuchaqkuna yachachisqankunamanta.
Astaannenqa Latinoamericapi folklore kan tususqa, takisqapas. Nataq costumbres, ruwanas, qelqanas ima ruwakunkupas folkloreta.
Achka laya imastismanta
Unaymanta pacha cha allpa kunan Argentina tiyan chaypi tinkunakoq kanku achka culturasqa. Manaraq colonizadores Españamanta chayaptinkunapas, llaqtas Abya Yalamanta tinkunakorankoq kanku yanasuyas, maqanakuyaspas.
Colonizacionraykutaq suk mosoq laya kachacheqkunaqa ruwakora. Argentinapi mana runakunalla, colonizadoresllapas pureq karanku; qaris warmis sukkuna laws Americamanta, Africamantapas amusa karanku. Chayna poblacion criolla ruwakusa kara.
Siglu 19manta
Takis, tusus Argentinamanta kunan reqsiyku chayna siglu 19llapi qallaris wiñaranku, sapa lawqa estilunniyoq. Astaannenqa ishkay laya ritmus kuskayaranku: poniente lawman sinchita amoranku ritmus norte Andesmanta 6/8, 3/4 chakrus. Naciente lawman ritmus ishkayninpi Africamanta uyarikunku.
Siglu 20pi musicaykó kutis sinchiyara, “Boom del Folklore” sutisqanpi. Radiu, discus, ima yanapas chayacheranku musicata astaan qaris warmiskama. Takidores Atahualpa Yupanki, Mercedes Sosa, Chalchaleros, ima, reqsicheranku folkloreta, machu takista uyarichis, mosoqkunatapas ruwaspa qaachinankunapaq imaynachus kara Argentinapi kawsayniykoqa.
Kunanqa
Foklore kan suk atun ima Argentinuspa kayninpi. Festivalespi, bailespi, ima danzaq uyaricheq kayku ina, llaqtaykup willanasniyku imasmanta rimanaas yuyanaaq ina. Kunan pachapi takidores rock popwan chakrus ruwachkanku mosoq takista, unaymanta yachaykuna mana chinkaptinkunapas.
Cheqniy
Yachayninkunata yanaspapas, chaskisqaykoqa wachara saqra imasta. Tukuy laws Argentinapi, cheqnis nanachinku qaris warmista Abya Yalamanta, Africamanta. Lawpi ruwaspa, wañuchinku yachayninkunata. Afroargentinustapas achka qaris warmis cheqneq kanku, saqrat qaaspa, saanpi nispa mana kasqankunata.
Añanaychis tiyan cha neq kanku chayta nisqaykupi Argentina mana “yuraq” kasqanta. Tukuy Argentinamanta culturapi purisqayshqa –noqayshmi takeqkuna, tusoqkuna– chayta ruwanaysh tiyan tukuy llaqtasqa kikinlla ina qaakunankunapaq reqsikunankunapaqpas.
